Advaita Vedanta is een spirituele onderwijstraditie

Wat is Advaita Vedanta? Advaita Vedanta is een levende traditie van spiritueel onderwijs, die deel uitmaakt van de duizenden jaren oude Vedische cultuur. De woorden van Vedanta, gehanteerd door een traditionele leraar, vormen een uniek kennismiddel (pramāna) voor het begrijpen van de ware aard van jezelf en de wereld. Het doel van dit onderwijs is moksha, bevrijding van de voortdurende zoektocht naar geluk.

‘Advaita’ betekent ‘niet-twee’. Vedanta onthult dat de werkelijke aard van mijzelf en de wereld non-duaal is. ‘Vedanta’ betekent ‘het laatste deel van de Veda’s’ en verwijst naar de Upanishads. Deze oeroude mantra’s vormen samen met de Bhagavad Gita en de Brahmasutras de drie pilaren van Advaita Vedanta.

‘De een ziet het zelf als een wonder, de ander beschrijft het als een wonder, voor weer een ander klinkt deze (kennis) als een wonder. Sommigen, zelfs als ze over het zelf gehoord hebben, begrijpen het niet.’
Bhagavad Gita II.29

De visie van Vedanta: je bent het geheel

Volgens Vedanta is zelfkennis het antwoord op de menselijke zoektocht naar volheid en geluk. Het zelf is van nature vol en compleet, maar door onwetendheid en verkeerde overtuigingen denken we dat we beperkt en nietig zijn.

We zoeken de volheid buiten onszelf, door steeds weer andere dingen te ondernemen, te vergaren en weg te doen. Vedanta maakt een einde aan deze zoektocht, door je te laten zien dat jij in werkelijkheid die volheid bent, vrij van alle beperkingen. Vedanta stelt: je bent brahman, de onbegrensde, non-duale werkelijkheid van alles dat bestaat. Je bent geen klein, onbetekenend individu, in tegendeel: je bent het geheel.

Het zelf is onbegrensd

Als er iets bestaat dat onbegrensd is, dan moet het mij insluiten. Kun je zeggen dat onbegrensdheid niet bestaat? In geluksmomenten en elke nacht in diepe slaap ervaar je vrijheid van beperking. In een moment van geluk ben je alle overtuigingen over jezelf, waaronder ‘ik ben beperkt’, even vergeten. Dat je het gevoel beperkt te zijn af en toe kunt kwijtraken, is een aanwijzing dat je niet werkelijk beperkt bent. Advaita Vedanta onthult dat onbegrensdheid je natuur is. Daarom is de diepe slaap zo’n plezierige ervaring en hou je van dingen doen waar je helemaal in opgaat.

De conclusie dat je beperkt bent, is volgens Vedanta onjuist. Als je jezelf beschouwt vanuit het standpunt van het fysieke lichaam, of vanuit elk ander standpunt, dan ben je inderdaad beperkt, maar los van alle standpunten ben je onbegrensd, compleet, het geheel.

Het onderwijs van Vedanta onderzoekt alle standpunten waarop we naar onszelf kijken en weerlegt één voor één de verkeerde conclusies over onszelf. Wat dan overblijft is je onveranderlijke aard, dat bewustzijn is, en onbegrensd. Het verkrijgen van deze zelfkennis bevrijdt je van alle beperkingen die je dacht te hebben.

Zelfkennis is de oplossing

Advaita Vedanta biedt de oplossing voor het fundamentele menselijke probleem van gebrek. Geen enkele handeling zal je vrij van beperkingen, vol en compleet maken. Elke handeling is beperkt en kan enkel beperkte resultaten opleveren. Je kunt dus nooit onbegrensd worden. De enige oplossing is ontdekken dat je al onbegrensd bent. Als je al onbegrensd bent, maar toch onbegrensd wilt zijn, dan is onwetendheid het enige dat je in de weg staat. Je hebt dus kennis nodig, geen handeling. Tip: Swami Dayananda legt dit stap voor stap uit in het boek Inleiding tot Vedanta.

De volgende vraag die kan opkomen is: als ik zelfkennis nodig heb, waar haal ik die kennis dan vandaan? Ik ben het subject en alles wat ik ken is een object voor mij, de kenner. Met de gebruikelijke kennismiddelen, zoals waarneming en gevolgtrekking, kan ik onmogelijk het subject leren kennen. Hier komt Vedanta in beeld. Vedanta is een uniek kennismiddel (pramāna) voor het kennen van jezelf, het subject dat niet geobjectiveerd kan worden.

Oeroude onderwijstraditie

Nadat je emotioneel volwassen bent geworden en je geest relatief kalm hebt gemaakt (zie Voorbereiding), kun je de subtiele kennis van Vedanta tot je nemen. Hierbij heb je een traditionele leraar nodig die de woorden van de Upanishads weet te hanteren, zodat ze een spiegel vormen waarin je jezelf kunt zien.

Het onderwijs van Advaita Vedanta analyseert en corrigeert de onjuiste conclusies over jezelf en de wereld, waardoor de visie ‘ik ben het geheel’ geleidelijk helder wordt. Vedanta doet geen beloftes. Vedanta beweert niet dat je het geheel zult worden. Vedanta zegt dat je het geheel bent. En je bent vrij om dit te ontdekken.

De onderwijstraditie waarin Advaita Vedanta wordt ontvouwd, noemt men sampradāya. Deze oeroude traditie wordt in stand gehouden door een lijn van leraren en leerlingen.
De Mundaka-upanishad beschrijft deze traditie als volgt:

‘Door analyse van de ervaringen, die verkregen worden door handeling en meditatie, bereikt een emotioneel volwassen mens objectiviteit. Dat wat niet gecreëerd is, kan niet bereikt worden door een handeling. Daarom, om de onbegrensdheid te kennen, zou hij of zij met twijgen in de hand naar een leraar moeten gaan die goed onderlegd is in de geschriften en die standvastig is in zelfkennis.’
(1.2.12)

Lees meer over de onderwijstraditie…
Lees meer over de geschriften…