Het leerproces: luisteren, twijfels wegnemen en contempleren
‘Laat je geest in het zelf verblijven, moge je vervolgens aan niets anders denken’
– Bhagavad Gita 6.25
Wat kun je doen om de visie van Vedanta ‘ik ben het geheel’ te begrijpen? Als je geest voldoende is voorbereid, dan rest je nog maar één ding: je blootstellen aan het onderwijs. Het traditionele leerproces bestaat uit drie onderdelen: sravanam, mananam en nididhyāsanam.
Sravanam
Sravanam betekent luisteren met een onderzoekende houding. Ik luister met een alerte, open geest naar de woorden van de leraar die de visie ontvouwt. Sravanam is het primaire middel voor zelfkennis.
Vedanta bestaat uit kennis in de vorm van woorden; het is een verbaal kennismiddel, shabda-pramāna. De leraar die het zelf kent en de woorden van Vedanta op de juiste manier hanteert, vormt een spiegel van woorden waarin ik mezelf kan zien. Als ik mijn gezicht wil zien, dan zoek ik een spiegel op. Vervolgens kijk ik niet naar de spiegel, maar naar mezelf. Zo ook, wanneer ik naar de leraar luister, kijk ik niet naar de woorden, maar naar mezelf. De woorden van Vedanta gaan over mij; ik ben de werkelijkheid van de woorden.
Om de visie van Vedanta over te brengen maakt de leraar o.a. gebruik van prakriyās, traditionele onderzoeksmethodes. De leraar schept een context om de ingewortelde beperkingen van woorden weg te nemen en me de onbegrensdheid die ik ben te laten zien. Onjuiste conclusies en overtuigingen over mezelf en de wereld worden gecorrigeerd en ik begin te begrijpen dat ik het geheel ben.
Mananam
Na voldoende sravanam begrijp ik dat het geheel en ik één zijn, maar heb ik nog wel twijfels die een volledig begrip van de visie versperren. Het wegnemen van twijfels heet mananam. Dit is een intellectuele activiteit en logica speelt hier de hoofdrol. Hoewel logica op dualiteit gebaseerd is en geen non-dualiteit kan onthullen, kan het de onwaarheid van dualiteit wel vaststellen.
Sravanam gaat vaak samen met mananam. De leraar behandelt veelvoorkomende twijfels en neemt ze weg. Ook worden andere mogelijke interpretaties van de Upanishads onderzocht en weerlegd met logica. Door alle twijfels een voor een weg te nemen wordt het non-duale zelf volkomen duidelijk.
Nididhyāsanam
Na voldoende sravanam en mananam is de visie helder en heb ik geen twijfels meer. Echter in mijn gedrag komt de kennis dat ik het geheel ben nog niet tot uiting. Ik zie oude gewoontes doorgaan. Ik blijk nog niet in staat om de vruchten van de kennis te plukken. Onverwerkte, onbewuste emoties en herinneringen sturen de oude gewoontes aan. Dit probleem kun je oplossen met nididhyāsanam, contemplatie.
Contemplatie is een vorm van meditatie waarin je je geest laat rusten in de kennis die je door sravanam verkregen hebt. Je contempleert op woorden die naar de werkelijkheid verwijzen, zoals: ik ben volheid, ik ben onveranderlijk, ik ben onbegrensd, aan mij ontbreekt niets. Zo raak je vertrouwd met de nieuwe visie en zullen oude gewoontes langzaam verdwijnen.